2019-09-08: 75. rocznica likwidacji Litzmannstadt Getto

niedziela, 8 września 2019

29 sierpnia 2019 r. obchodzono w Łodzi 75. rocznicę likwidacji Litzmannstadt Getto, za którą uważa się odjazd ostatniego transportu Żydów – więźniów Getta do obozu Auschwitz-Birkenau 29 sierpnia 1944 r.

Uroczystość zaczęła się na cmentarzu żydowskim („nowym” przy ul. Brackiej) odmówieniem modlitw ekumenicznych (z udziałem także arcybiskupa łódzkiego Grzegorza Rysia), przemówieniami rabina Łodzi Dawida Szychowskiego i rabina Polski Michaela Schudricha, przemówieniami władz miasta.

Kadisz odczytał najstarszy ocalały Jehuda Widawski, który w lipcu skończył 100 lat.

Uczestniczyła grupa ocalałych, przybyłych z całego świata wraz z rodzinami, oraz liczne grono łodzian, świadomych owych strasznych wydarzeń sprzed lat, 1940-1944, kiedy w getcie więzionych było ponad 200 000 Żydów, w ogromnej większości łodzian, ale też i z różnych krajów Europy.

Uroczystość zakończono zapaleniem zniczy przed pomnikiem ofiar Holocaustu.

Następnie uczestnicy uroczystości przemaszerowali na Stację Radegast, skąd wówczas pociągi wywoziły więźniów getta do niemieckich hitlerowskich obozów zagłady Auschwitz-Birkenau, a wcześniej Chełmno nad Nerem (Komando Kulmhof).

Uroczystości tam odbyły się przed budynkiem Stacji Radegast.

Po przemówieniach przedstawicieli gospodarzy uroczystości głos zabrał Marian Turski, jeden z nielicznych już ocalałych z Getta. Mówił obszernie o swoim życiu, o swoich przeżyciach w Getcie i apelował, abyśmy pamiętali o tamtych tragicznych wydarzeniach i aby nigdy się nie powtórzyły.

Prezydent miasta Łodzi Hanna Zdanowska powiedziała, że po słowach Mariana Turskiego niewiele już można powiedzieć, przypomniała wiersz „Marzenie”, autorstwa kilkunastoletniego Abramka Koplowicza, który pisał w getcie po polsku wiersze o swoim życiu i marzeniach, kiedy dorośnie. Zginął, ale jego wiersze pozostały, stanowią przesłanie.

Następnie po odczytaniu listu Prezydenta RP Andrzeja Dudy i po przemówieniu wicepremiera, ministra kultury Piotra Glińskiego oraz występie Chóru Dziecięcego Miasta Łodzi, który zaśpiewał hymny Polski i Izraela, zostały złożone wieńce pod pomnikiem pamięci Żydów w obozach zagłady.

Uroczystości 75 lat likwidacji Litzmannstadt Getto na Stacji Radegast odbywały się w asyście wojska.

Opiekę nad ocalałymi, ich rodzinami i gośćmi sprawowali łódzcy harcerze.

Teksty wystąpień tłumaczone były zaraz na język angielski.

Tego samego dnia, wieczorem w Parku Ocalałych, przed budynkiem Centrum Dialogu im. Marka Edelmana uczestnicy uroczystości wysłuchali koncertu „Tęskniąc za domem…” – koncertu jazzowego inspirowanego muzyką graną w latach 1945–1949 przez artystów ocalałych z łódzkiego getta tworzących zespół The Happy Boys.

Dzień wcześniej, w Parku Ocalałych nastąpiło odsłonięcie Pomnika Drzewa dedykowanego Halinie Elczewskiej, pomysłodawczyni Parku Ocalałych, w którym rosną drzewa zasadzone przez ocalałych i istnieją tabliczki z ich nazwiskami.

Dodatkowe informacje można znaleźć w artykułach prasowych:

R. „Łódź. 75. rocznica likwidacji Litzmannstadt Getta” „Dziennik Łódzki” piątek 30 sierpnia 2019 s. 8, zdjęcie Krzysztofa Szymczaka
Anna Gronczewska „75 lat temu zlikwidowano Litzmannstadt Ghetto. Najważniejsza była praca” „Kocham Łódź”. Tygodnik w dodatku do „Dziennik Łódzki” 23 sierpnia 2019 s. 6–7
Dorota Ceran „Duch Miasta” „Wyborcza Łódź Tygodnik” 6 września 2019 s. 7

Fotorelacja

Uczestnicy uroczystości 75. rocznicy likwidacji getta na cmentarzu żydowskim 29 sierpnia 2019 w Łodzi, fot. M Z Wojalski
Modlitwa ekumeniczna podczas uroczystości 75 lat likwidacji Litzmannstadt Getto na cmentarzu żydowskim w Łodzi 2019, fot. M Z Wojalski
Obchody 75. rocznicy likwidacji Litzmannstadt Getto 2019, znicze na cmentarzu żydowskim w Łodzi, fot. M Z Wojalski
Michael Schudrich, rabin Polski, i Dawid Szychowski, rabin Łodzi (z prawej) na uroczystości 75. rocznicy likwidacji Litzmannstadt Getto 2019 na Stacji Radegast, fot. M Z Wojalski
Jehuda Widawski, Leon Weintraub, Marian Turski na obchodach 75. rocznicy likwidacji Litzmannstadt Getto na Stacji Radegast, fot. M Z Wojalski 2019
Anna Azari, ambasador Izraela w Polsce na uroczystości 75-lecia likwidacji Litzmannstadt Getto na Stacji Radegast w Łodzi 2019, fot. M Z Wojalski
Uroczystość 75. rocznicy likwidacji Litzmannstadt Getto na Stacji Radegast 29 sierpnia 2019, asysta wojskowa, fot. M Z Wojalski
Plan uroczystości głównych 75. rocznicy likwidacji Litzmannstadt Getto 29 sierpnia 2019 Łódź MZW
Leon Weintraub dokumentuje obchody 75. rocznicy likwidacji Litzmannstadt Getto 2019 fot. M Z Wojalski
Leon Weintraub i Marian Turski na cmentarzu żydowskim w 75 rocznicę likwidacji Litzmannstadt Getto 2019 fot. M Z Wojalski
Leon Weintraub na cmentarzu żydowskim 29 8 2019 podczas uroczystości 75 rocznicy likwidacji Litzmannstadt Getto w Łodzi fot. M Z Wojalski
Modlitwa ekumeniczna 2019 na cmentarzu żydowskim podczas obchodów 75 lat likwidacji Litzmannstadt Getto rabin Polski Michael Schudrich rabin Łodzi Dawid Szychowski i arcybiskup Grzegorz Ryś fot M Z Wojalski
Obchody rocznicy 75 lat likwidacji Litzmannstadt Getto przed budynkiem Stacji Radegast w Łodzi 29 08 2019 fot M Z Wojalski
Leon Weintrieb (na I planie) i Jehuda Widawski na cmentarzu żydowskim podczas obchodów 75 rocznicy likwidacji Litzmannstadt Getto 29 sierpnia 2019 fot M Z Wojalski