Wikinews:Jak napisać reportaż?

Reportaż jest gatunkiem dziennikarskim, a także literackim, który w poszerzony sposób opisuje wydarzenia i ich okoliczności, często z wielu punktów widzenia. W przeciwieństwie do informacji dziennikarz nie "chowa się", a jest uczestnikiem zdarzenia. Nie znaczy to, że dziennikarz nie musi zachowa≥ć obiektywizmu – powinien, lecz może sobie pozwolić na więcej, zawszeć własne obserwacje, nawet je skomentować.

Co może być tematem reportażu?

Nie przesadzając zbyt wiele, wszystko. Możesz opisać poranną drogę do pracy, zamieszczając wypowiedzi wkurzonych pasażerów komunikacji miejskiej, akcję ratunkową z zalanego miasta, wycieczkę na Śnieżkę... Podstawowym wymogiem jest to, że coś musi się dziać, a akcja powinna być rozciągnięta w czasie.

Technicznie wyróżniamy reportaże społeczno-obyczajowe, podróżnicze, sportowe, sądowe, wojenne, popularnonaukowe. Każdy ma swoją specyfikę. Pamiętaj, że reportaż różni się od relacji. Jeśli chcesz np. napisać reportaż z meczu piłkarskiego, to nie ograniczaj się do tego, co działo się na boisku. Znajdź sobie ciekawy punkt obserwacyjny, np. blisko ławki rezerwowych lub w tzw. młynie, czyli w grupie najwierniejszych kibiców. Pozwoli ci to o wiele lepiej oddać atmosferę meczu – a o to właśnie w reportażu chodzi.,

Jak przygotować się do pisania reportażu?

Reportaż jest niekoronowanym królem gatunków dziennikarskich, zatem należy się porządnie przygotować. Kiedy wybierasz się na wydarzenie, z którego możesz napisać reportaż, uzbrój się w ołówek (najlepiej sprawdza się w tzw. terenie, podczas deszczu itp. – a pracować będziesz w różnych warunkach) i notes, najlepiej tzw. reporterski, z kartkami przewracanymi na górze – pamiętaj, że najpewniej będziesz pisał na stojąco, możesz nie mieć miejsca do odwracania kartek. Nie ufaj zbytnio urządzeniom elektronicznym, pisanie jest najlepszą metodą utrwalania zdarzeń. Warto jednak przy sobie mieć dyktafon, głównie do zapisu rozmów, wystarczy taki w telefonie komórkowym.

Zanim zaczniesz pisać, zrób porządny research: zbierz odpowiednie dane statystyczne, poczytaj artykuły innych dziennikarzy na ten temat, zdobądź także komentarze profesjonalne, np. odpowiednich urzędów. Nie wszystko musisz wykorzystać przy pisaniu, ale zawsze rozszerzą twoją wiedzę o temacie.

Przejrzyj zdjęcia i dokonaj ich selekcji, wybierz tylko te, które najlepiej oddadzą charakter i atmosferę opisywanego wydarzenia. Zwróć również uwagę na ich jakość techniczną, obrób je w photoshopie lub gimpie, jeśli trzeba. Zdjęcia nieostre, poruszone zamieszczaj w ostateczności, jeśli dokumentują coś kluczowego dla twojego tekstu.

Co umieścić w reportażu?

Oczywiście podstawowe dane: co, kto, gdzie, kiedy, dlaczego, pod tym względem reportaż nie różni się wiele od newsa, oba mają za zadanie informować.

W przeciwieństwie do informacji, wskazane są opisy, reportaż ma oddać charakter wydarzenia, emocje, powinien być barwny, plastyczny. Jeśli opisujesz np. efekty powodzi, możesz opisać zalane domy, uszkodzone chodniki, tłumy ludzi, które wyległy na ulicę – wszystko co, twoim zdaniem, tworzy klimat danej sytuacji.

Ponieważ reportaż ma za zadanie przedstawić zdarzenie w jak najszerszym kontekście, rozmawiaj z uczestnikami i koniecznie zapisuj ich słowa – niekoniecznie w notesie, może być dyktafon w twoim telefonie. Nie wymyślaj wypowiedzi, by ubarwić swój reportaż, co prawda wolno ci więcej, niż w informacji, ale nie wszystko.

Jeśli jesteś świadkiem sytuacji, z której mógłbyś napisać reportaż, rób zdjęcia – im więcej tym lepiej. Najlepiej czyta się reportaże ilustrowane, czytelnik łatwiej wtedy przyswaja tekst, przyporządkowując mu obrazy.

Jak zredagować reportaż?

Reportaż jest, jak już wspomnieliśmy, gatunkiem literackim, zatem masz do dyspozycji o wiele większy arsenał możliwości, niż w przypadku pisania zwykłego newsa. Pamiętaj: reportaż jest zapisem sytuacji z twojego punktu widzenia jako uczestnika. Jeśli ktoś powiedział coś z rezygnacją w głosie, możesz to zaznaczyć. Pamiętaj tylko by nie nadużyć twojego prawa do krótkich komentarzy, inaczej swą osobą przesłonisz cały obraz i twój reportaż straci wszelkie znamiona obiektywizmu.

Przed napisaniem reportażu uporządkuj chronologicznie wszystkie informacje, które chciałbyś umieścić – osiągniesz wtedy lepszą dynamikę zdarzenia, a i będzie ci o wiele łatwiej pisać. Co prawda chronologia nie jest warunkiem sine qua non, ale bardzo zalecanym. Jeśli na przykład umówiłeś się z policją drogową, że będziesz uczestniczył w nocnym patrolowaniu autostrady, opisuj wydarzenia kolejno od początku do końca, nie "skacz" po wydarzeniach.

Jeśli w pewnym momencie musisz opisać tło historyczne, na przykład opisujesz gaszenie pożaru przez ekipę strażacką i chcesz podkreślić, że pali się obiekt zabytkowy, uczyń to możliwie krótko. Zawsze koncentruj się na wydarzeniach.

Czego unikać przy pisaniu reportażu?

Nie zarzucaj czytelnika masą faktów, podawanych jeden po drugim. Reportaż to zapis nie tylko samych wydarzeń, ale również tła, atmosfery itp. Jeśli w zgromadzonym przez ciebie materiale dominują fakty, napisz raczej informację.

Reportaż to nie wywiad. Wskazane są krótkie wypowiedzi uczestników, jednakże dłuższe ich monologi zazwyczaj rozrywają strukturę reportażu, w takim przypadku zredaguj wywiad. Pamiętaj również, że nawet w reportażu wypowiedzi uczestników powinno się autoryzować. Nie zamieszczaj również zbyt wielu wypowiedzi, zwłaszcza jeśli niewiele wnoszą do akcji.

Jak już wspomnieliśmy, nie pisz zbyt wiele o sobie, mimo że jesteś uczestnikiem zdarzeń. Ustaw siebie na boku, w roli neutralnego obserwatora. Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy jesteś centralną postacią reportażu, np. kiedyś Jacek Hugo-Bader, czołowy polski reportażysta, opisywał własną głodówkę. Ale nawet w takiej sytuacji staraj się zachować jakiś balans między sobą a otoczeniem.

Jakim językiem napisać reportaż?

Możesz sobie tutaj pozwolić na o wiele więcej, niż w informacji, język może być bardziej emocjonalny, żywszy, możesz pokusić się o śmiałe skojarzenia, tak długo, jak pomogą one w utrzymaniu klimatu zdarzenia. Nie popisuj się językiem, unikaj kwiecistości, nadmiernie rozbudowanych zdań. Do czytelnika mają przemawiać wydarzenia, i to im poświęć najwięcej uwagi.

Staraj się zachować obiektywizm, unikaj zbyt emocjonalnego języka, unikaj wyrażeń potocznych, argotyzmów itp. Nie dotyczy to cytowanych wypowiedzi uczestników, choć te również muszą być zrozumiałe. Natomiast wolno ci wpleść charakterystyczne sformułowania rozmówcy, możesz zapisać wypowiedź dialektem, jeśli twój rozmówca go używa.

Pamiętaj również, że zgodnie z prawem prasowym wszelkie zamieszczone wypowiedzi podlegają obowiązkowi autoryzacji.