Raport o SLAPP w Europie 2024: Analiza trendów i przypadków

piątek, 13 grudnia 2024

9 grudnia 2024 roku Koalicja CASE opublikowała swój coroczny raport na temat SLAPP w Europie.

Data publikacji została wybrana ze względu na Międzynarodowy Dzień Przeciwdziałania Korupcji.

Jak pisze Sieć Obywatelska Watchdog Polska, Strategiczne Pozwy Przeciwko Partycypacji Publicznej (SLAPP) są coraz częściej stosowane w Europie jako narzędzie uciszania dziennikarzy, aktywistów i strażników społecznych. Te uporczywe pozwy mają na celu stłumienie głosów ujawniających nieprawidłowości lub rozliczających władze z ich działań, a problem staje się coraz bardziej powszechny. Nowy raport Fundacji im. Daphne Caruany Galizii oraz Koalicji Przeciwko SLAPP w Europie (CASE) wskazuje, że w samym 2023 roku wszczęto 166 takich spraw. Wzrost liczby przypadków jest znaczący, zwłaszcza że metodologia raportu na 2024 rok została zmieniona, aby wykluczyć wcześniej uwzględniane przypadki cenzury państwowej. Raport ujawnił również wiele spraw z poprzednich lat, co podniosło całkowitą liczbę do 1049 przypadków w latach 2010–2023. Dane te jednak nie odzwierciedlają w pełni całego zjawiska SLAPP w Europie. Wiele spraw nie trafia do mediów lub są procedowane niejawnie, niektóre nie są nagłaśniane w ramach przyjętej strategii obrony.

Europejski problem

Choć w 2023 roku znacząca liczba spraw SLAPP została wniesiona we Włoszech, Rumunii, Serbii i Turcji, raport podkreśla, że problem ten jest szeroko rozpowszechniony w całej Europie. SLAPP odnotowano również w krajach, które wcześniej nie pojawiały się w raportach, takich jak Monako, Litwa, Azerbejdżan i Dania. Koalicja CASE zidentyfikowała obecnie pozwy SLAPP w 41 krajach Europy.

Sprawcy i ofiary SLAPP

W 2023 roku sprawy SLAPP dotyczyły szerokiego zakresu kwestii publicznych, ale najczęściej były związane z korupcją (36%), a następnie z kwestiami środowiskowymi (16%). Najczęściej atakowani pozostają dziennikarze indywidualni, a następnie redakcje, redaktorzy, aktywiści i organizacje pozarządowe. Natomiast inicjatorami SLAPP są głównie osoby zamożne i wpływowe – niemal połowę pozwów w 2023 roku wnosiły przedsiębiorstwa i przedsiębiorcy, a politycy odpowiadali za dobrze ponad jedną trzecią. Postępy i wyzwania

Rok 2024 przyniósł pewne postępy w zwalczaniu SLAPP-ów, takie jak przyjęcie przez UE dyrektywy anty-SLAPP oraz zalecenia Rady Europy w tej sprawie. Jednak raport wskazuje, że jeśli państwa członkowskie nie zdecydują się na wdrożenie bardziej rygorystycznych standardów niż te określone w dyrektywie, zdecydowana większość przypadków SLAPP może pozostawać poza jej zakresem.

	SLAPP-y w Europie są wciąż na fali wznoszącej, stanowiąc poważne zagrożenie dla wolności wypowiedzi. W miarę jak te nadużycia prawne stają się coraz częstsze i bardziej dotkliwe, państwa członkowskie muszą opracować krajowe przepisy zgodne z najwyższymi standardami praw człowieka, aby skutecznie chronić dziennikarzy i aktywistów. Obecne ustawodawstwo Malty nie chroniłoby Daphne Caruany Galizii przed 90% spraw, które jej dotyczyły.
— Martina Urso (szefowa operacji Fundacji im. Daphne Caruany Galizii.)

	SLAPP-y nie tylko poważnie szkodzą swoim ofiarom, ale także zagrażają naszej demokracji jako całości, podważając nasze prawo do dostępu do rzetelnych informacji. Rządy europejskie muszą działać teraz i wprowadzić skuteczne zabezpieczenia, aby powstrzymać potężnych aktorów przed stosowaniem SLAPP.
— Emma Bergmans, członkini Komitetu Sterującego CASE.

Przyszłość

Jak twierdzi Sieć Obywatelska za CASE, SLAPP-y stanowią poważne zagrożenie dla demokracji i wolności wypowiedzi. Raport wzywa decydentów, społeczeństwo obywatelskie i organizacje medialne do dążenia do skutecznego wdrożenia środków anty-SLAPP w całej Europie. Bez silniejszych mechanizmów ochronnych udział publiczny będzie nadal ograniczany przez tych, którzy chcą uciszyć głosy sprzeciwu.

W razie pytań dotyczących raportu można się kontaktować z Ruby Silk (koordynatorką kampanii i komunikacji CASE), ruby.silk@eeb.org

Źródła

Artykuł wykorzystuje materiał pochodzący z tekstu „Raport o SLAPP w Europie 2024: Analiza trendów i przypadków”, którego autorem jest Marzena Błaszczyk, opublikowanego w serwisie siecobywatelska.pl na licencji CC BY 4.0 (więcej informacji).

Linki zewnętrzne

Raport