2007-12-04: Baza Guantanamo: WikiLeaks ujawnił zmiany w procedurach postępowania w obozie

wtorek, 4 grudnia 2007

logo WikiLeaks

Oparty na mechanizmach Wiki serwis „Wikileaks” przedstawił kolejne szczegóły związane z procedurami postępowania (Standard Operations Procedure) zapisanymi w dokumentacji sekcji Delta bazy w Zatoce Guantanamo. Współpracownicy serwisu otrzymali szczegółowe informacje na temat podręcznika proceduralnego wykorzystywanego w roku 2004, który wszedł do obiegu dzięki generałowi majorowi Geoffrey D. Millerowi. Wcześniej do współpracowników serwisu wyciekła wersja książki proceduralnej z roku 2003.

Serwis Wikileaks przekazał dokument do osób, które według niego dysponowały wiedzą pozwalającą na ustalenie tego, czy procedury mają moc prawną. Podjęto również próbę oceny zmian, które zaszły w procedurach wykorzystywanych w bazie miedzy rokiem 2003 a 2004, w tym próby połączenia ujawnionych do publicznej wiadomości incydentów w bazie z wprowadzonymi w księdze proceduralnej zmianami.

Jedna z pierwszych ważniejszych zmian w dokumencie związana jest z samymi przetrzymywanymi na terenie obozu osobami. W poprzedniej wersji dokumentu, odczytywali oni panujące w obozie zasady podczas procedury osadzenia. Według uaktualnienia, zasady obowiązujące w obozie są wywieszone w różnych jego miejscach i językach, którymi posługują się przetrzymywani. Angielska wersja zasad brzmi następująco (w wolnym tłumaczeniu na język polski):

„

Należy przestrzegać panujących w obozie zasad i regulacji. Niepodporządkowanie się zasadom, dopuszczanie się czynności sprzecznych z dyscypliną i porządkiem, czy naruszanie porządku prowadzić będzie do działań dyscyplinarnych.
Należy natychmiast podporządkowywać się poleceniom wydawanym przez personel amerykański. Umyślne nieposłuszeństwo, opór, czy zachowanie buntownicze spowoduje użycie siły. Należy szanować innych ludzi. Uwłaczające uwagi kierowane pod kątem personelu obozu nie będą tolerowane.
Osadzeni nie mogą posiadać przedmiotów, które mogą być wykorzystane w charakterze broni. Jeśli takie przedmioty zostaną znalezione, ich posiadacz zostanie surowo ukarany. Ściśle zakazany jest hazard.
Prawdomówność i chęć współpracy to cechy, które są nagradzane. Ich brak spowoduje utratę posiadanych przez danego osadzonego przywilejów.
Wszelkie pozostałości muszą być oddawane personelowi amerykańskiemu natychmiast po zakończeniu posiłku. Podobnie, po posiłku należy oddać wszystkie sztućce i naczynia.
Osadzonym nie wolno uczestniczyć w jakiejkolwiek formie ćwiczeń wojskowych, zorganizowanych formach ćwiczeń fizycznych, walkach wręcz, czy treningach sztuk walki.
Zadaniem zarządcy obozu jest zapewnienie bezpieczeństwa wszystkim przebywającym na terenie obozu osobom. Osadzeni, którzy nieodpowiednio traktować będą innych osadzonych, zostaną ukarani. Osadzeni, którzy uważają, że ich życie jest w niebezpieczeństwie, lub obawiają się, że poniosą uszczerbek na zdrowiu ze strony innych osadzonych, mogą o swoich obawach poinformować personel amerykański.
Sprawy wymagające natychmiastowej pomocy medycznej należy bezzwłocznie zgłaszać strażnikom.

Decyzja każdego skazanego o jego ewentualnej prawdomówności i stosowaniu się do zasad panujących w obozie będzie mieć bezpośredni wpływ na poziom jego bytu.”

Sprawą kilkakrotnie podnoszoną przez grupy domagające się zamknięcia obozu, lub postulujące traktowanie przetrzymywanych na jego terenie osób na zasadach określanych Konwencją Genewską jest to, że władze obozu mogą wprowadzić w stosunku do nowo osadzonych zakaz kontaktu przez maksymalnie cztery tygodnie z przedstawicielami Międzynarodowego Czerwonego Krzyża. Dodatkowo, strażnicy obozu mają rozkaz uniemożliwiania pracownikom Czerwonego Krzyża przekazywania poczty osadzonym.

Zmiany w celu uniknięcia niekorzystnych doniesień w mediach

Przy wprowadzaniu zmian, wiele energii zostało włożonej w zapewnienie, by nie ponowiły się gorszące doniesienia medialne na temat znęcania się nad osadzonymi. Zasady sankcjonujące używanie gazu pieprzowego (Oleoresin Capsicum, OC) zostały zamieszczone w podręczniku we wcześniejszej sekcji i znacznie rozbudowane. Występki takie, jak plucie na strażników, polewanie ich wodą, lub pozorowane ich obsikiwanie zostały wymienione jako sytuacje, w których użycie gazu pieprzowego jest zabronione. W dokumencie zawarto rozległe procedury dotyczące odkażania, w tym uzasadniające natychmiastowe badania medyczne w stosunku do osadzonych wystawionych na działanie gazu pieprzowego – żadna z tych zasad nie obowiązywała przed uaktualnieniem dokumentu.

Jako przeciwwagę jaśniejszych instrukcji, regulujących między innymi korzystanie z gazu pieprzowego, serwis Wikileaks stwierdza, że wprowadzono szereg zasad pracy strażników (w poprzedniej wersji dokumentu z roku 2003 określani byli jako „policja wojskowa”), które mają za zadanie zminimalizować stosunki koleżeńskie, a te z kolei wpływają na podniesienie morale osadzonych i powstawanie trudności podczas przesłuchań. Strażnicy są ostrzegani, by nie przenosili do bloku, gdzie przetrzymywani są osadzeni, ani do swoich stanowisk pracy paczek i korespondencji. Posiadanie wszelkich urządzeń elektronicznych, oprócz materiałów wydanych strażnikom przez nadzorców obozu jest zabronione, a strażnicy informujący osadzonych o aktualnych wydarzeniach, czy rozmawiający z nimi o sprawach dotyczących ich życia osobistego, mogą spotkać się z działaniami dyscyplinarnymi.

Przypadek duchownego Jamesa Yee

Dodatkowe obostrzenia wprowadzono w stosunku do duchownych pracujących z osadzonymi. Serwis Wikileaks spekuluje, że wiele z wprowadzonych w tej materii zmian ma związek z opisaną w mediach sprawą Jamesa Yee. Kapitan o tym nazwisku, absolwent szkoły w West Point, służył w bazie Guantanamo jako kapelan muzułmański, gdzie za pracę z osadzonymi otrzymał dwa odznaczenia za dobrą służbę. Po odkryciu przez oficerów służb celnych na Florydzie listy osadzonych i osób ich przesłuchujących, Yee został oskarżony o podburzanie, pomoc wrogom, szpiegostwo oraz łamanie ogólnych zasad służby. Wszystkie zarzuty zostały cofnięte, gdy podniosły się głosy mówiące o zagrożeniu dla bezpieczeństwa narodowego w razie ujawnienia dowodów w sprawie.

Największe zmiany w dziedzinie powinności kapelana dotyczą zniesienia jego stałej pozycji w grupie roboczej zajmującej się biblioteką zakładu i wykluczenie z procesu decyzyjnego dotyczącego selekcji dostępnej dla osadzonych lektury.

Dalsze zmiany w procedurach

Poprawiony podręcznik operacyjny lepiej dokumentuje poszczególne działania, nawet te, których wystąpienie jest mało prawdopodobne. Obszerny dodatek wyszczególnia zasady, których należy przestrzegać w przypadku ucieczki lub jej próby. Szczególny nacisk w tej części podręcznika położono na konieczność udokumentowania i w miarę możliwości sfilmowania takiej próby, stwierdza też jednoznacznie, ze pojmanie uciekającego osadzonego powinno przebiec przy użyciu jak najmniejszej siły. Dodatkowa procedura dotyczy wpuszczania na główne tereny bazy karetek pogotowia ratunkowego. Do zasad dołączono procedurę, która zapewnia wstęp tylko zapowiedzianym i autoryzowanym pojazdom, ułożona jest natomiast tak, by karetki pogotowia ratunkowego docierały na miejsce jak najszybciej.

W wersji niezmienionej od roku 2003 pozostawiono menu gotowych do spożycia posiłków wydawanych osadzonym. Wprowadzono jednak zasadę określaną jako „oczyszczanie” gotowych posiłków, która nakłada na personel dostarczający żywność obowiązek usuwania wszelkich elementów, które mogą uszkodzić systemy usuwania odpadków – co jest prawdopodobnie wojskowym określeniem dla toalet.

Reporterzy Wikinews usiłowali pozyskać komentarze w tej sprawie. US Southern Command przesłało zapytanie do zajmującego się PR oficera Camp Delta; pytania zostały przesłane razem z prośbą o identyfikację autentyczności ujawnionych dokumentów; odpowiedź okazała się nierozstrzygająca. Do tej pory nie otrzymano odpowiedzi z Międzynarodowego Czerwonego Krzyża oraz Human Rights Watch.

Camp Delta, ubikacja kucana
Camp Delta, cela
Camp Delta, korytarz
Camp Delta, barak dla "uległych" więźniów

Sytuacja więźniów w bazach amerykańskich

Obecnie w Guantanamo znajduje się ok. 320 osób. Pentagon poinformował, że 80 z nich kwalifikuje się do zwolnienia lub przekazania krajom z których pochodzą.

W marcu 2007 roku 31-letni Australijczyk, David Hicks został jedynym skazanym więźniem Guantanamo. Postawiono mu zarzut wspierania terroryzmu, za co został skazany na 7 lat więzienia, ale dzięki ugodzie z oskarżycielem spędzi tam tylko 9 miesięcy. Ugoda obejmowała m.in.: przyznanie się do winy oraz - jak twierdzi Amnesty International – rezygnację z apelacji, nieprzekazywanie informacji na temat warunków w więzieniu oraz nieskładanie zażalenia na traktowanie. Ojciec oskarżonego zadeklarował jednak, że taką skargę złoży.

Jeden z amerykańskich dziennikarzy powiedział, że Guantanamo powinno zostać zlikwidowane, nie tylko ze względu na traktowanie więźniów, ale również dlatego, że „odczłowiecza” osoby pełniące tam dozór.

Armia amerykańska w Iraku ogółem przetrzymuje w więzieniach ok. 20 tys. osób. Znajdują się oni m.in. w Camp Bucca w okolicy Basry i w Camp Cropper pod Bagdadem. Większości nie postawiono zarzutów. Dowództwo amerykańskie poinformowało, że więźniowie przeważnie przetrzymywani są około roku.

Camp Delta, The Combatant Status Review Tribunal Notice czytany zatrzymanemu
Camp Delta, wieża wartownicza
Camp Delta, drzwi do celi
Camp Delta, prysznic

Ogólna sytuacja więziennictwa w Stanach Zjednoczonych

Pod koniec 2006 roku amerykański Departament Sprawiedliwości opublikował raport z którego wynikało, że w USA w 2005 roku w więzieniach i na warunkowych zwolnieniach przebywało 7 mln Amerykanów. Na stałe w więzieniach i aresztach było 2,2 mln osób. USA zamieszkuje 5% ludności świata a uwięzionych jest 25% wszystkich więźniów na świecie.

Amerykańskie prawo dotyczące osadzania w zakładach karnych uchodzi za najsurowsze na całym świecie. Najłatwiej trafić tam do więzienia w związku z przestępstwami dotyczącymi narkotyków. Spośród wspomnianych wcześniej 7 mln osadzonych 2 mln odbywa wyrok za właśnie takie przestępstwa.

Działające przy King’s College w Londynie, Międzynarodowe Centrum do spraw Studiów Więziennictwa poinformowało, że w Stanach Zjednoczonych jest najwięcej osadzonych w skali światowej. Na kolejnych pozycjach plasują się Chiny (1,5 mln odbywających karę pozbawienia wolności) i Rosja (870 tys.).

USA przoduje także w statystykach dotyczących stosunku więźniów do 100 tys. mieszkańców (737 więźniów). Kolejne miejsce zajmuje Rosja (611 uwięzionych). Średnia liczba osadzonych w przeliczeniu na mieszkańców w innych państwach wynosi ok. 100.

Natomiast w Polsce w 2006 roku w 156 zakładach karnych i aresztach śledczych przebywało 88647 osadzonych (stan na 31 grudnia 2006 r.).

Źródła

Camp Delta Standard Operating Procedure – wikileaks.org, 27 marca 2003
Camp Delta Standard Operating Procedure (pdf) – wikileaks.org, 1 marca 2004
Lista zmian między dokumentami zawierającymi procedury w 2003 i 2004 roku – ljsf.org, 27 listopada 2007
wm – Najwięcej więźniów- w Ameryce – expatpol.com, 9 grudnia 2006
Mały Rocznik Statystyczny Polski – Główny Urząd Statystyczny, 18 lipca 2007
Guantanamo: Zwolniono 11 Jordańczyków i Afgańczyków – news.money.pl, 5 listopada 2007
Agnieszka Owczarczak , Magdalena Danaj – Chcieli do raju, trafili do Guantanamo – ithink.pl, 10 kwietnia 2007

Materiał autorski
	Ten artykuł bazuje na informacjach zgromadzonych przez anglojęzycznych reporterów Wikinews.