2009-04-19: Amnesty International: sprawiedliwość warunkiem normalizacji sytuacji w Czeczenii
Amnesty International jest zdania, iż normalizacja sytuacji w Czeczenii nie będzie możliwa, jeżeli winni najpoważniejszych naruszeń praw człowieka, do jakich doszło w ostatnich 15 latach w spustoszonym dwiema wojnami kraju, nie zostaną pociągnięci do odpowiedzialności. To odpowiedź na ogłoszoną 16 kwietnia przez rosyjskie władze deklarację zakończenia „operacji walki z terroryzmem” w Czeczenii.
„Warunkiem powrotu do normalności jest zapewnienie ludziom tego, na co czekają od ponad dziesięciu lat – chcą prawdy i sprawiedliwości. Chcą znać losy i miejsce pobytu swoich bliskich i przyjaciół, którzy znaleźli się wśród zaginionych, chcą także by winni zostali pociągnięci do odpowiedzialności” - powiedziała Irene Khan, sekretarz generalna Amnesty International. „Tylko dokładne i niezależne dochodzenie w sprawie naruszeń praw człowieka, do których doszło i które wciąż trwają może zapewnić bezpieczeństwo i normalizację sytuacji w Czeczenii. Takie śledztwo mogłoby zapobiec kolejnym naruszeniom. (...) Otwarcie regionu dla niezależnych obserwatorów i dziennikarzy byłoby sygnałem, że tamtejsze władze gotowe są na transparentność podejmowanych przez nie działań, jednak zmiana stanu formalnego jest absolutnie pozbawiona znaczenia bez politycznej woli zmiany rzeczywistości.”
Od lat Amnesty International konsekwentnie bada przypadki naruszeń praw człowieka, w tym także zbrodnie wojenne, popełnione przez obydwie strony, zarówno przez siły rosyjskie i siły znajdujące się obecnie pod dowództwem prezydenta Ramzana Kadyrowa, jak i czeczeńskie grupy zbrojne. Naruszenia te obejmują: przypadkowe zabójstwa, użycie nadmiernej siły, przypadki zgonów w aresztach, tortury i złe traktowanie w aresztach, domniemane bezprawne zabójstwa, arbitralne zatrzymania, tajne przetrzymywanie więźniów, uprowadzenia, wymuszone zaginięcia, groźby kierowane do osób działających na rzecz praw człowieka oraz krewnych osób podejrzanych o bycie bojownikami, a także wymuszone eksmisje uchodźców wewnętrznych.
Amnesty International wielokrotnie apelowała o wszczęcie niezależnego śledztwa oraz o postawienie przed sądem winnych. Dochodzenia prowadzone dotychczas przez władze nie przyniosły żadnych rezultatów i doprowadziły do ugruntowania bezkarności w przypadkach naruszeń popełnionych przez policję i wojsko.
Według informacji Amnesty International do tej pory tylko jedna osoba została skazana w sprawie dotyczącej wymuszonego zaginięcia, ale los ofiary pozostał nieznany. Śledztwa w sprawach przestępstw popełnionych przez uzbrojonych bojowników były zawieszane z powodu zarzutów o torturowanie i złe traktowanie podejrzanych oraz rażący brak poszanowania międzynarodowych standardów sprawiedliwego procesu.
Osoby, które nie były w stanie dojść sprawiedliwości w Rosji zwracały się do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Wielu z nich dotknęły za to represje, od gróźb i zastraszania do zaginięć. Do dziś Europejski Trybunał Praw Człowieka wydał 100 werdyktów w sprawach naruszeń praw człowieka, do jakich doszło podczas konfliktu w Czeczenii. W większości przypadków sąd orzekał po stronie Rosji winę za śmierć, tortury, wymuszone zaginięcia ludzi w Czeczenii lub nie podjęcie działań w celu zbadania takich przestępstw.
„Konieczne jest, by Rosja zastosowała się do orzeczeń Trybunału Praw Człowieka, szczególnie w kwestii badania udowodnionych naruszeń i środków, które zapobiegłyby kolejnym naruszeniom” - powiedziała Irene Khan. I dodała: „Bez poszanowania zasad prawa przez wszystkie strony i szczerego zaangażowania w naprawę zaognionej sytuacji, pozostawionej widocznemu na wszystkich poziomach rażącemu niedostatkowi politycznej woli w celu karania i zapobiegania licznym naruszeniom, zarówno ludność Czeczenii, jak i całej Federacji Rosyjskiej nie będzie mogła zaznać spokoju i stabilizacji. Ofiary naruszeń praw człowieka w Czeczenii i w całej Rosji od lat czekają na sprawiedliwość i na to, by władze ujawniły prawdę na temat przestępstw popełnionych w trakcie operacji walki z terroryzmem. Nadszedł czas by odzyskały swoje prawa.”
Tło wydarzeń
[edytuj | edytuj kod]Czeczenia ogłosiła niepodległość od Rosji w 1991 roku, pociągnęło to za sobą dwa główne konflikty zbrojne. Pierwszy w latach 1994-1996 zakończył się faktyczną niepodległością Czeczenii. Drugi konflikt zbrojny, który wybuchł w 1999 roku, doprowadził do wprowadzenia promoskiewskiej władzy w regionie w 2003 roku. 16 kwietnia Moskwa ogłosiła zwycięstwo i zakończenie operacji wojskowej w Czeczenii. Jednak dzień później doszło do kolejnego incydentu militarnego.
W trakcie drugiego konfliktu zbrojnego, od 3 000 do 5 000 osób padło ofiarą wymuszonych zaginięć, a wiele więcej zginęło w bombardowaniach, szeroko zakrojonych atakach na wsie, gdzie byli brani jako zakładnicy, lub w wyniku eksplozji. Ani na krajowym, ani na międzynarodowym szczeblu nie odbyło się nigdy pełne śledztwo w sprawie tych przestępstw.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Portal:Rosja
- Amnesty International: rasizm w austriackiej policji i sądownictwie – 13 kwietnia 2009
Źródła
[edytuj | edytuj kod]- Artykuł wykorzystuje materiał pochodzący z tekstu „Rosja: Sprawiedliwość warunkiem normalizacji sytuacji w Czeczenii”, napisanego przez Amnesty International, opublikowanego w serwisie e-Polityka.pl (więcej informacji).