2012-12-03: Warszawa: W Zamku Królewskim i Muzeum Narodowym trwa wystawa poświęcona kulturze i sztuce Jagiellonów
Europa Jagellonica 1386–1572. Sztuka i kultura w Europie Środkowej za panowania Jagiellonów - pod takim tytułem brzmi wielka, międzynarodowa wystawa, której tematem jest kultura i sztuka za czasów panowania dynastii Jagiellonów. Uroczysty wernisaż miał miejsce 9 listopada w warszawskim Zamku Królewskim oraz Muzeum Narodowym; w obu placówkach zgromadzono około trzysta eksponatów. Wystawa Europa Jagellonica stanowi główną część trwającego od kilkunastu lat międzynarodowego projektu naukowego prowadzonego przez Geisteswissenschaftliche Zentrum Geschichte und Kultur Ostmitteleuropas (GWZO) przy uniwersytecie w Lipsku. Inicjatorem koncepcji wystawy i głównym kuratorem został Jiří Fajt - czeski historyk sztuki działający w Pradze oraz Lipsku i Berlinie. Od maja do września 2012 roku ekspozycja była prezentowana w Kutnej Horze, od 10 listopada do 27 stycznia trwa w warszawskim Zamku Królewskim i Muzeum Narodowym. Następnie, od marca 2013 roku Europa Jagellonica pojedzie do Poczdamu.
Zakres chronologiczny wystawy wyznaczają dwa wydarzenia historyczne – koronacja Władysława Jagiełły na króla Polski w 1386 roku oraz śmierć ostatniego męskiego potomka rodu Zygmunta II Augusta, która miała miejsce w 1572 roku. Dzięki przemyślanej polityce dynastycznej, zdolnościom dyplomatycznym i mariażom Jagiellonowie prócz władzy w Koronie Królestwa Polskiego i Wielkim Księstwie Litewskim uzyskali Czechy wraz ze Śląskiem (1471) oraz Węgry wraz z Siedmiogrodem i Chorwacją (1490). W konsekwencji powstała wspólnota państw – Europa Jagellonica – objęła swym zasięgiem obszary o powierzchni ponad 2 mln km², sięgające od Bałtyku po Morza Czarne i Adriatyckie. Ponadto przedstawiciele Jagiellonów utrzymywali relacje z przedstawicielami innych rodów m.in. Habsburgami, Wittelsbachami, Hohenzollernami, Wazami, Sforzami czy Medyceuszami.
W Zamku Królewskim wyeksponowano głównie pamiątki związane z poszczególnymi przedstawicielami Jagiellonów, w tym osobiste klejnoty i dary władców. Są to m.in. zdobycze Władysława Jagiełły podczas wojny z Krzyżakami w latach 1409-11, stronica z drzewem genealogicznym Jagiellonów pochodząca z kroniki Macieja Miechowity, późnogotycka monstrancja, dar Zygmunta I Starego dla sanktuarium na Jasnej Górze, modlitewnik królowej Bony, portrety Anny Jagiellonki, gobeliny z Zamku Królewskiego na Wawelu, fundacji Zygmunta II Augusta, dyptyk z portretami Barbary i Katarzyny - małżonek wspomnianego króla, naszyjnik Katarzyny Jagiellonki żony króla szwedzkiego Jana III Wazy. W Muzeum Narodowym prezentowane są rozmaite dzieła sztuki doby Jagiellonów związane z obszarami gdzie panowali przedstawiciele tej dynastii. Poszczególne eksponaty podzielono według krain geograficznych. Małopolskę reprezentuje m.in. Modlitwa w Ogrójcu - kwatera z poliptyku Augustiańskiego, dzieła Jana Wielkiego, Mistrza Poliptyku Dominikańskiego, srebrny kur Bractwa Kurkowego, róg gwarków wielickich, kielich z opactwa w Tyńcu. Sztukę Wielkopolski egzemplifikuje m.in. obraz Maria z Dzieciątkiem oraz święte Felicyta i Perpetua. Z Pomorzem związany jest m.in. Pasja Toruńska, relikwiarz św. Barbary, Ołtarz Jerozolimski, dzieła wykonane dla gdańskiego kościoła Mariackiego. Liczne zabytki zgromadzono w ekspozycji poświęconej sztuce Czech, w tym Moraw, Śląska i Łużyc, m.in. pochodzący z Kutnej Hory ołtarz Świętej Anny Samotrzeć, kielich cechu złotników z praskiego Starego Miasta, rzeźba ukazująca Trójcę Świętą dłuta Mistrza Opłakiwania Chrystusa z Žebráka, pochodząca z Ołomuńca figura Marii zwaną Primavesi, pochodzące z wrocławskiego kościoła Świętej Marii Magdaleny rzeźbione przedstawienie Święty Łukasz malujący wizerunek Marii dłuta Jakoba Beinharta, srebrny relikwiarz św. Piotra z kolegiaty w Budziszynie. Sztukę Węgier w tym Górnych Węgier ze Spiszem, Siedmiogród i Chorwację obrazują późnogotycka monstrancja z dawnego klasztoru Klarysek w Budzie, rzeźby z warsztatu Mistrza Pawła z Lewoczy, zaprojektowana przez Domenica Ghirlandaia kapa z Sybina, aspersorium i kropidło ze skarbca katedralnego w Zagrzebiu. Ponadto varia związane z epoką Jagiellonów, w tym figura Jana Chrzciciela z Schwabach dłuta Wita Stwosza, trzy obrazy pędzla Lucasa Cranacha Starszego, grafiki Albrechta Dürera.
Źródła
[edytuj | edytuj kod]- Jiři Fajt (red.), Europa Jagellonica. Sztuka i kultura w Europie Środkowej za panowania Jagiellonów, Przewodnik wystawy w Zamku Królewskim w Warszawie i Muzeum Narodowym w Warszawie od dnia 10 listopada 2012 do 27 stycznia 2013. Warszawa 2012
- Europa Jagellonica 1386–1572. Sztuka i kultura w Europie Środkowej za panowania Jagiellonów – Zamek Królewski w Warszawie, 09 listopad 2012
- Anna Krygier – Wyprawa śladem Jagiellonów, czyli wystawa „Europa Jagellonica 1386–1572. Sztuka i kultura w Europie Środkowej za panowania Jagiellonów” – Historia.org.pl, 14 listopada 2012
- Katarzyna Kobylecka – Od morza do morza. Poznaj Europę Jagellonicę – Polskie Radio, 30 listopada 2012
- Monika Kuc – Złote czasy Europy Jagiellonów – Rzeczpospolita, 06 listopada 2012
- Międzynarodowa wystawa "Europa Jagellonica" - od soboty w Warszawie – Wirtualna Polska/PAP, 07 listopada 2012