2010-08-27: 50 lat amerykańskiego programu wywiadowczego Corona

piątek, 27 sierpnia 2010

18 sierpnia minęło 50 lat od wykonania pierwszej udanej misji wywiadowczej amerykańskiego satelity programu Corona - największego programu wywiadu satelitarnego w historii. Jubileusz został zaznaczony przez producenta satelitów serii Corona, firmę Lockheed Martin, oraz amerykańskie organizacje rządowe nadzorujące program: National Reconnaissance Office (NRO) i National Geospatial-Intelligence Agency (NGA).

Program Corona był efektem nakłonienia dowództwa armii amerykańskiej do możliwości obserwacji terytorium ZSRR z orbity okołoziemskiej. Program, rozpoczęty pod nazwą Discoverer, zainaugurował lot satelity Discoverer 0, 21 stycznia 1959. Jego misja zakończyła się fiaskiem. Podobnie jak dwanaście następnych. Liczne fiaska pociągały za sobą ogromne koszty. Same starty 12 rakiet typu Thor kosztowały około 150 mln. USD (wycena z 1985 roku). Fiasko misji Discoverer 11 doprowadziło do osobistej interwencji zastępcy dowódcy sztabu sił powietrznych, generała Curtisa LeMaya, w zakładach Lockheeda. Domagał się podjęcia nadzwyczajnych kroków korekcyjnych i osobistego nadzoru kierownictwa Lockheeda nad eliminacją usterek. Richard Bissell, kierownik programu z ramienia CIA, skutecznie jednak podtrzymywał zainteresowanie wojska satelitami Pomogła mu tym również historia.

12 maja 1960 doszło do zestrzelenia przez Związek Radziecki samolotu wywiadowczego U-2, co wywołało skandal i światowy kryzys. Ówczesny prezydent USA, Dwight Eisenhower, wstrzymał loty szpiegowskie. Dało to szansę do wykazania przewagi wywiadu satelitarnego. Dodatkową presją dla zaangażowanych w projekt Corona był zbliżający się dziewiczy start konkurencyjnego programu SAMOS. Rakieta Thor Agena A wystartowała z czternastym satelitą Discoverer 12 sierpnia 1960.

Po wykonaniu 17 okrążeń Ziemi, 18 sierpnia, ze stacji naziemnej na wyspie Kodiak, wysłano do statku komendę radiową rozpoczynającą sekwencję powrotu kapsuły. Człon Agena A przyjął odpowiednie położenie i za pomocą małych sprężyn odepchnął od siebie kapsułę powrotną. Kapsuła została wprawiona w ruch obrotowy przez system silniczków gazowych, co miało zapewnić jej lepszą stabilność. Silnik hamujący zmniejszył prędkość kapsuły o około 400 m/s, po czym silniczki gazowe zatrzymały ruch obrotowy statku. W trakcie wchodzenia do atmosfery, od kapsuły z osłoną termiczną odłączyła się część, która dokonała deorbitacji statku. Około 15 km nad ziemią otworzył się mały spadochron, włączyła radioboja i lampa stroboskopowa. Odłączono także niepotrzebną już osłonę termiczną. Po ustabilizowaniu się lotu kapsuły, otworzył się duży spadochron hamujący. W wyniku nieporozumienia między załogami drużyn przechwytujących, które miały pochwycić kapsułę w locie, wpadała ona do wód Oceanu Spokojnego, około 610 km w kierunku północ-północny zachód od Honolulu. Śmigłowce, po zaczepieniu lin przez nurka, wydostały ją z oceanu i przewiozły na pokład statku USS "Haiti Victory". Następnie przewieziono ją do Pearl Harbor. Satelita nie przenosił żadnych kamer, ale mimo braku osiągnięć wywiadowczych jego misja okazała się sukcesem. Kapsuła powrotna zostały zaprezentowane prezydentowi Eisenhowerowi 15 sierpnia 1960.

Udany test kapsuły zrobił wrażenie na przedstawicielach rządu. Sprowadzenie jej na Ziemię, mimo nieplanowanego wodowania, było pierwszym udanym sprowadzeniem obiektu z orbity okołoziemskiej. Sowieci dokonali tego ponad tydzień później, w trakcie misji Korabl-Sputnik 2. To jednak kolejna, piętnasta misja (Discoverer 14), miała być dla programu Corona przełomowa.

Rakieta Thor Agena A wyniosła go na orbitę 18 sierpnia 1960. Po starcie i wykonaniu zdjęć, kapsuła powrotna odczepiła się od reszty statku, który stanowił człon Agena A rakiety nośnej. Kapsuła weszła w atmosferę nad Alaską. Rozłożony spadochron hamujący został dostrzeżony 360 mil na południowy wschód od Honolulu, przez załogę samolotu C-119 z 593rd Test Squardon, z bazy lotniczej Hickam na Hawajach. Przechwycenie kapsuły przez samolot C-119 powiodło się za trzecim podejściem. Misja Discoverera 14 trwała 27 godzin. Przeleciał on w tym czasie 450 000 mil. Czternasta misja systemu wywiadowczego CORONA była pierwszą w pełni udaną misją. Kapsuła wykonała 1 432 zdjęcia obszaru Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich o łącznej powierzchni 5,65 mln. km2, zużywając przy tym 1081 m taśmy filmowej. Rozdzielczość zdjęć wynosiła ok. 8 m na punkt. Zgodnie z planem została przechwycona w locie. Zdjęcia i powodzenie misji, wywołały euforię w służbach wywiadowczych USA. O uzyskanych zdjęciach mówiono: "przerażające" i "zdumiewające". Bardzo prawdopodobne, że powodzenie tej misji uratowało projekt CORONA przed likwidacją. Po obejrzeniu zdjęć, prezydent Eisenhower zażądał zrobienia wszystkiego, by zachowano ich tajność. Gdy komentarz zszedł w dół po drabinie dowodzenia, zmienił się zupełnie i przybrał wydźwięk zniszczyć kapsułę - kapsuła powrotna została rozmontowana na części pierwsze.

Najpewniej dzięki tym dwóm misjom program Corona był kontynuowany, stając się w efekcie powodem powstania National Reconnaissance Office (NRO), tj. Narodowego Biura Rozpoznania. W trakcie 12 lat trwania programu Corona, wysłano 145 satelitów (102 zwróciły użyteczne zdjęcia), które wykonały ponad 800 000 zdjęć Ziemi. Statki Corona mają na koncie wiele przełomowych osiągnięć, jak wspomniany pierwszy w historii powrót na Ziemię. Satelity były również platformą technologiczną i badawczą. Wiele razy przenosił eksperymenty promieniowania, czujniki meteorologiczne, próbki materiałów, a nawet żywe zwierzęta. Sam Discoverer 0 był pierwszym satelitą zbudowanym przez Lockheed Martin, obecnie jedną z większych firm na świecie. LM otrzymał kontrakt na budowę Discovererów w 1956 roku.

Zdjęcia z satelitów Corona pozostawały ściśle tajne do 22 lutego 1995. Wtedy to Bill Clinton wydał rozporządzenie o ich odtajnieniu, wraz ze zdjęciami z kolejnych dwóch serii satelitów wywiadowczych, KH-5 Argon i KH-6 Lanyard. W 2002 Clinton odtajnił jeszcze zdjęcia z satelitów KH-7 (1963-1967) i KH-9 (1971-1986).

Program, już pod nazwą KeyHole (nadaną wstecznie w 1962 roku), trwa do dzisiaj.

W polskojęzycznej Wikipedii można znaleźć opis 106 misji satelitów KeyHole, od KH-1 (Discoverer) do KH-7 (Gambit), licząc od początku programu Corona.

Źródła

50 lat programu wywiadowczego Corona – Kosmonauta.net, 27 sierpnia 2010