2010-06-14: Powrotnik sondy kosmicznej Hayabusa wrócił na Ziemię

poniedziałek, 14 czerwca 2010

Po 7 latach rejsu, przebyciu 6 miliardów kilometrów i zmaganiach z usterkami technicznymi kapsuła powrotna japońskiej sondy kosmicznej MUSES-C "Hayabusa" powróciła na Ziemię. Kapsuła spadła na australijski poligon rakietowy Woomera. Jeśli pobranie 5 lat temu próbek z planetoidy Itokawa powiodło się, rezultaty misji będą historyczne - kapsuła będzie zawierała pierwsze próbki materii z ciała niebieskiego innego niż Księżyc.

Dezintegracja sondy Hayabusa wchodzącej w atmosferę Ziemi. Pozostały jasny punkt to kapsuła powrotna. Nagranie z samolotu DC-8 amerykańskiej agencji kosmicznej NASA

W niedzielę 13 czerwca o godzinie 13:51 GMT kapsuła powrotna, średnicy 40 cm, weszła w atmosferę Ziemi. Miała przy tym prędkość ponad 43 000 km/h, czyli dokonała drugiego najszybszego wejścia w atmosferę Ziemi obiektu wykonanego ludzką ręką w historii (po sondzie Stardust). Wejście pod kątem 10° miało spowodować rozgrzanie się aparatu powrotnego do blisko 2800°C. Przed wysoką temperaturą wnętrze kapsuły było chronione osłonami z włókien węglowych.

Automatyczne i ręczne kamery i aparaty fotograficzne pokazały spektakularny rozbłysk wywołany planowym zniszczeniem samej sondy "Hayabusa", która podążała za kapsułą, ale nie była przystosowana do przetrwania przejścia przez atmosferę. Statki rozdzieliły się o 10:51 GMT tego samego dnia, za pomocą mechanizmu sprężynowego. Ostatnie dane z sondy odebrano o 13:28 GMT, gdy wyszła spoza zasięgu stacji naziemnych.

Kapsuła wylądowała na spadochronach o 14:11 GMT (23:41 czasu lokalnego). Z powietrza asystowały jej ekipy poszukiwawcze w śmigłowcach. Na ziemi zaś w gotowości było ponad 50 pracowników japońskiej agencji kosmicznej JAXA, kilkudziesięciu pracowników NASA i kolejnych kilkudziesięciu pracowników służb australijskich.

O 14:56 GMT ekipy poszukiwawcze odebrały sygnały radiowe z radionadajnika kapsuły, a śmigłowce zlokalizowały ją w planowanym obszarze. Kapsuła ma zostać odzyskana w poniedziałek, czasu australijskiego.

"Hayabusa" została wystrzelona 9 maja 2003, aby pobrać próbki asteroidy Itokawa. Nim sonda doleciała do planetoidy, doznała już kilku usterek technicznych. Samo pobranie materiału geologicznego 19 listopada 2005 przebiegło niezgodnie z planem, jeśli w ogóle miało miejsce. Sonda miała zawisnąć nad planetoidą, wstrzelić w nią miniaturowy pocisk, który miał spowodować uwolnienie materii planetki do otwartego zasobnika kapsuły. Sonda pocisku nie wystrzeliła, zamiast tego uderzyła w planetoidę. Ponieważ zasobnik był otwarty, naukowcy z JAXA mają nadzieję, że mimowolnie zebrał on próbki.

Czy w kapsule znajdują się pierwsze pozaziemskie próbki od czasów programów Apollo i Łuna, i jednocześnie pierwsze próbki z ciała niebieskiego innego niż Księżyc, będzie wiadomo dopiero, gdy kapsuła trafi do laboratoriów w kampusie uniwersyteckim Sagamihara, około Tokio. Tam specjaliści zbadają zawartość kapsuły. Zasobnik trafi tam najwcześniej we wtorek lub środę, ale badanie zawartości potrwa przynajmniej kilka tygodni. Zebrany materiał jest najpewniej bardzo drobny, a należy go jeszcze odróżnić od jakichkolwiek zanieczyszczeń pochodzenia ziemskiego.

Udany powrót MUSES-C jest wielkim sukcesem japońskiej astronautyki. Misja miała zakończyć się w 2007 roku, jednak jedna z usterek, jakie miały miejsce na pokładzie sondy, spowodowała utratę paliwa silnika chemicznego sondy. Wracając do Ziemi musiała ona korzystać jedynie z napędu jonowego, co wydłużyło operację o kilka lat. Nie działały również 2 z 3 kół zamachowych, i 3 z 4 silników jonowych. Od początku misji sonda borykała się problemem uszkodzonych baterii słonecznych, które uległy degradacji na skutek aktywności słonecznej. Sami Japończycy liczyli się z tym, że sonda nie będzie w stanie dotrzeć do Ziemi albo, że ostatnie manewry korekty orbity lub rozdzielenia się kapsuły przebiegną niezgodnie z planem.

14 czerwca

W poniedziałek około 07:00 GMT zastępy poszukiwawcze zakończyły operacje przy kapsule sondy Hayabusa. Załogi śmigłowców zlokalizowały także górną część osłony kapsuły, która została odrzucona na wysokości 10 km, aby umożliwić rozłożenie się spadochronów hamujących. Wtorek ma zostać poświęcony na ocenę stanu kapsuły, która przetrwała wejście w atmosferę z prędkością bliską 44 000 km/h i temperaturę ok. 2800°C. Potwierdzenie, czy w kapsule znajduje się materia z planetoidy Itokawa, zajmie kilka tygodni.

Linki zewnętrzne

Galeria zdjęć z odzyskiwania kapsuły, udostępnionych przez JAXA

Źródła

Powrotnik Hayabusy na Ziemi – Kosmos na co dzień, 14 czerwca 2010
Stephen Clark – Asteroid capsule recovered from Australian outback – Space Flight Now, 14 czerwca 2010