2010-01-29: W sandomierskiej katedrze odkryto najstarszy w Polsce fryz heraldyczny

piątek, 29 stycznia 2010

Biskup sandomierski Krzysztof Nitkiewicz spotkał się 28 stycznia z prof. dr. hab. Janem Ptakiem i dr. Tomisławem Giergielem, którzy poinformowali go o zidentyfikowaniu w katedrze w Sandomierzu fryzu heraldycznego z okresu bitwy pod Grunwaldem.

Prof. dr hab. Jan Ptak z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego i dr Tomisław Giergiel z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej wyjaśniają, że prace nad renowacją prezbiterium w katedrze Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Sandomierzu przeprowadzane wiosną 2008 r. poza odsłonięciem nieznanych dotąd fragmentów polichromii w stylu bizantyńskim fundowanych przez króla Władysława Jagiełłę, przyniosły także ważne odkrycie z zakresu heraldyki.

Po odsunięciu stalli na północnej ścianie prezbiterium ukazało się dziewięć tarcz herbowych umieszczonych w jednym rzędzie obok siebie. Lubelscy naukowcy piszą, że odkryty "fryz heraldyczny, umieszczony 3,65 m nad posadzką prezbiterium, rozciąga się na długości 6,70 metra. Namalowany był z zamysłem jako element całości kompozycji, wykonany tą samą co ona techniką, w tym samym czasie co reszta polichromii. Jego stylizacja posiada wysokie walory artystyczne, kompozycyjne, komunikatywne i formalne. Identyfikacja herbów pozwoliła na stwierdzenie, iż na fryzie umieszczono jeden herb państwowy (Orzeł Biały), trzy dynastyczne (Pogoń, Podwójny Krzyż i herb cylejski należący do Anny żony Władysława Jagiełły w latach 1403-1416) oraz pięć herbów ziemskich: sandomierski, ruski, dobrzyński, kujawski i wielkopolski".

Umiejscowienie fryzu we wnętrzu katedry, jego forma i treść mówią, że został odkryty fragment królewskiej przestrzeni ceremonialnej, co do której niewiele się zachowało średniowiecznych źródeł.

Jan Ptak i Tomisław Giergiel konkludują swój raport stwierdzeniem, że "już teraz można stwierdzić, iż jest to najstarszy tego rodzaju zabytek w Polsce i jedyny z epoki średniowieczna. Stanowi punkt wyjścia do badań nad rozwojem polskiej heraldyki państwowo-terytorialnej i jest cennym źródłem kultury heraldycznej, a także ideologii i kultury politycznej".

Źródła

Jan Ptak, Tomisław Giergiel – Odkrycie fryzu heraldycznego w katedrze sandomierskiej – Diecezja Sandomierska, 28 stycznia 2010
Sandomierz: w katedrze odkryto najstarszy w Polsce fryz heraldyczny – KAI, 29 stycznia 2010