2007-05-25: Polacy odkryli kolejną planetę pozasłoneczną

Nieprawidłowe wywołanie szablonu {{data}}.

Międzynarodowy zespół astronomów kierowany przez dr hab. Andrzeja Niedzielskiego z Centrum Astronomii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu i prof. Aleksandra Wolszczana z Uniwersytetu Stanowego Pensylwanii przy współpracy dr hab. Macieja Konackiego z Centrum Astronomicznego im. Mikołaja Kopernika PAN dokonał odkrycia planety pozasłonecznej HD 17092 b.

Gwiazda HD 17092

W centrum układu znajduje się czerwony olbrzym ok 2,3 raza masywniejszy od Słońca. Nosi oznaczenie HD 17092. Znajduje się w gwiazdozbiorze Perseusza w odległości około 355 lat świetlnych od Ziemi. Gwiazda jest znacznie bardziej zaawansowana ewolucyjnie (czyli starsza) niż Słońce. Nasza gwiazda dzienna osiągnie ten etap rozwoju za ok 5 miliardów lat. Czerwone olbrzymy to rodzaj gwiazd, które wyczerpały już w swych jądrach wodór. Źródłem energii staje się w nich fuzja wodoru w koncentrycznej otoczce wędrującej, z upływem czasu, ku zewnętrznym warstwom gwiazdy. Skutkiem tego jest grawitacyjne zapadanie się centralnych obszarów gwiazdy i ekspansja zewnętrznych. Rozmiary gwiazdy rosną, natomiast jej temperatura spada.

Andrzej Niedzielski twierdzi, że HD 17092 b jest już dziesiątą odkrytą planetą krążącą wokół gwiazdy zaawansowanej ewolucyjnie. Układy planetarne przy gwiazdach tego typu znajdowane są bardzo rzadko, z powodu aktywności gwiazdy (pojawianie się plam, pulsacje) utrudniającej precyzyjne pomiary.

Badania planet przy czerwonych olbrzymach pozwalają lepiej zrozumieć mechanizmy powstawania układów planetarnych, szczególnie przy gwiazdach bardziej masywnych niż Słońce.

Okoliczności odkrycia

Teleskop HET (w tle)

Planeta HD 17092 b, jest pierwszym odkryciem dokonanym w ramach szerokiego przeglądu nieba prowadzonego we współpracy Uniwersytetu Stanowego Pensylwanii i Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Przegląd ten obejmuje około tysiąc gwiazd zaawansowanych ewolucyjnie, których prędkości radialne monitorowane są od czterech lat za pomocą teleskopu Hobby-Eberly w Teksasie (HET) o średnicy lustra 9,2 m.

Odkrywcy

W skład zespołu odkrywców wchodzą: dr hab. Andrzej Niedzielski z Centrum Astronomii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, prof. Aleksander Wolszczan z Uniwersytetu Stanowego Pensylwanii, dr hab. Maciej Konacki z Centrum Astronomicznego Mikołaja Kopernika PAN w Toruniu, mgr Grzegorz Nowak, doktorant w CA UMK w Toruniu, dr Gracjan Maciejewski, asystent w CA UMK, dr M. Shao i dr C. Gelino z Caltech/Jet Propulsion Laboratory w Pasadenie, dr M. Shetrone z Obserwatorium McDonald w Teksasie i prof. L. Ramsey z Uniwersytetu Stanowego Pensylwanii.

Źródła

• Jan Pomierny – Polscy astronomowie odkryli planetę pozasłoneczną – Astronomia.pl, 24 maja 2007
• Centrum Promocji i Informacji UMK – Torunianie znaleźli planetę przy olbrzymiej gwieździe – "UMK na bieżąco", 24 maja 2007