2011-04-13: Zasoby Wikimedia Commons przekroczyły 10 milionów plików

sobota, 16 kwietnia 2011

W dniu 16 kwietnia o godzinie 1:12 czasu polskiego w projekcie Wikimedia Commons pojawił się dziesięciomilionowy plik. Projekt, którego zawartość tworzą głównie fotografie, ale i inne zasoby graficzne oraz multimedialne wystartował 7 września 2004. Wszystkie znajdujące się w nim prace zamieszczane na wolnych licencjach oraz w domenie publicznej przez globalną wspólnotę wolontariuszy skupionych wokół projektów Fundacji Wikimedia.

Na kanale IRC projektu Wikimedia Commons, na dwie godziny przed tym wydarzeniem trwało odliczanie. Średnio ok. 3-5 plików pojawiało się w ciągu minuty. Część z nich była kasowana od razu ze względu na złamanie praw autorskich, trafiła się też, co nierzadko się w projekcie zdarza, krótka seria zdjęć penisa. W kulminacyjnym momencie załadowano aż 24 pliki, więc przez następne kilkanaście minut nie wiadomo było który z nich jest dziesięciomilionowym. Po półgodzinie w końcu został przedstawiony zrzut ekranu. Okazało się, że było to zdjęcie wieży widokowej przy jeziorze Lipno we Wdzydzkim Parku Krajobrazowym, wykonane przez wikipedystę Leinada podczas organizowanej przez Stowarzyszenie Wikimedia Polska Wikiekspedycji na Pomorzu.

Koronalny wyrzut masy - krótki film wykonany przez NASA; plik numer 10 000 001.
Nagrobki na cmentarzu w Mayfield, w angielskim hrabstwie East Sussex, autor: Tom Morris; plik numer 9 999 999.

Początki istnienia Commons

Yggdrasil – drzewo świata, słabej jakości reprodukcja obrazu Olufa Bagge z 1847 roku. Grafika załadowana do Commons w 2006 roku ma 87 KB i prostą nazwę Yggdrasil.jpg – to cechy charakterystyczne grafik z początków istnienia projektu.

Po 3 latach istnienia Wikipedii, gdy pojawiła się możliwość ilustrowania haseł, a wersji językowych tej encyklopedii i jej projektów siostrzanych przybywało, coraz bardziej kłopotliwe stawało się wymienianie się plikami. Erik „Eloquence“ Möller zaproponował wówczas utworzenie wspólnego repozytorium plików. Propozycja padła w marcu 2004 roku, a 7 września tego samego roku uruchomiono Wikimedia Commons, obecnie jedno z największych internetowych repozytoriów plików zamieszczanych na wolnych licencjach.

Wcześniej tysiące zdjęć zamieszczano lokalnie w poszczególnych wersjach językowych Wikipedii. W wersji polskojęzycznej, na stronie zawierającej instrukcje, jak przesyłać pliki, znajdował się następujący zapis:

Maksymalny rozmiar tych plików to 2 MB (uprasza się jednak o rozsądne korzystanie z zasobów serwera).

Przez długi czas oszczędne podchodzenie do wielkości przesyłanych grafik owocowało setkami plików mających zaledwie kilkanaście czy kilkadziesiąt kilobajtów. Dodatkowo trzeba było dobrze znać prawo autorskiego, jeśli chciało się np. zamieszczać reprodukcje obrazów słynnych artystów. Wspólne repozytorium, tworzone przez ludzi posługujących się różnymi językami, choć głównie angielskim, niejednokrotnie bywało miejscem ciągłych sporów. Często wynikało to właśnie z komplikacji powodowanych odmiennymi zapisami prawa autorskiego w różnych państwach.

Zmiany objętości repozytorium i polityka jakości

24 maja 2005, nieco ponad pół roku od uruchomienia, repozytorium Wikimedia Commons miało w swych zasobach 100 000 plików. Stutysięczną pracą okazał się schemat zamieszczony przez francuskiego wikimedianina pracującego w paryskim instytucie naukowym imienia Curie. Milionowy plik został przesłany 20 listopada 2006 roku. Liczba 5 milionów multimediów została przekroczona tuż przed piątymi urodzinami projektu — 2 września 2009. Przez ostatnie dwa lata przybywało zazwyczaj ok. 5 000 plików dziennie, ale zdarzały się przypadki, że ładowano nawet kilkadziesiąt tysięcy plików w ciągu doby.

W dwa miesiące po starcie użytkownicy Commons zaczęli wybierać najlepsze ilustracje, aby eksponować je na stronie głównej. Początkowo wybierano te, które po prostu były dostępne. Z czasem określono szczegółowe wytyczne dla grafik, które mogą zostać wyróżnione. Ponieważ duża liczba kandydatur do wyróżnienia mogłaby doprowadzić do braku wystarczającej liczby osób do chłodnego oceniania, a część użytkowników chciała szkolić swój warsztat i wiedzieć, czy wykonywane zdjęcia nie mają wad, założono specjalny projekt: Grafiki wysokiej jakości, w którym fotografie oceniane są pod kątem technicznej poprawności. Wstępna selekcja pozwala nominującym poznać wcześniejsze opinie, zanim grafika zostanie zgłoszona do wyróżnienia.

W 2007 roku użytkownicy Commons wpadli na pomysł konkursu polegającego na wybieraniu najlepszej grafiki załadowanej w roku poprzednim. Nazwali go Grafiką Roku (ang. Picture of the Year). W okolicach marca i kwietnia trwają przygotowania, następnie nominacje i w końcu finał, w którym wybierane są trzy najlepsze prace.

W połowie kwietnia 2008 uruchomiony został projekt mający promować wartościowe grafiki (ang. Valued Images), które niekoniecznie muszą być wykonanymi perfekcyjnie zdjęciami czy schematami, ale mają duży walor użyteczności.

Zdjęcie budowy mostu na Manhattanie, wykonane przez amerykańskiego fotografa Irvinga Underhilla 23 marca 1909 roku. Pierwsza grafika, która otrzymała w Wikimedia Commons status Valued Image
Połykacz ognia podczas festiwalu w Chassepierre w Belgii. Fotografia wybrana w 2009 jako jeden z trzech najlepszych plików zamieszczonych w roku poprzednim. Autorem jest Luc Viatour, którego inne zdjęcia także wielokrotnie były doceniane przez społeczność

Ankieta dotycząca atrakcyjności Commons w społeczności wikipedystów

Według danych z sondażu przeprowadzonego w 2009 roku określono jako duże prawdopodobieństwo, że użytkownicy polskiej, czeskiej, holenderskiej, szwedzkiej, norweskiej i duńskiej Wikipedii będą korzystać z Wikimedia Commons. Przekłada się to faktycznie na ich obecną aktywność w tym projekcie. W przypadku Wikipedii w językach skandynawskich i w wersji holenderskiej, ponad 15% ich użytkowników działa także w Commons. Natomiast stosunkowo mała jego popularność i atrakcyjność widoczna jest dla wikipedystów posługujących się jako rodzimymi językami angielskim i rosyjskim, a także tureckim i japońskim (poniżej 10%).

W przypadku wzmiankowanych wyżej wersji językowych, których wikipedyści są aktywni w Commons, zauważyć można, że lokalnie nie przesyłają oni prawie w ogóle plików. Ich "wikipediowe" repozytoria nie zawierają plików wcale lub prawie wcale, albo raptem znajduje się ich kilkaset jak w Wikipedii norweskiej. Można więc uznać, że opróżnianie lokalnych repozytoriów okazało się więc strategią przyczyniająca się do większego zaangażowania w Commons.

Language	[WC] Użytkownicy Commons używający danego języka (2011) według deklaracji na stronach użytkowników "user xx-N"	[WP -N] Użytkownicy wersji językowych Wikipedii używających ich języka jako rodzimego według deklaracji na stronach użytkowników "user xx-N"	Pliki załadowanie lokalnie do Wikipedii (2011)	Prawdopodobieństwo korzystania z Wikimedia Commons (2009)	WC / WP-N (%)
en	2582	28441	846036	małe	9,07%
de	2813	19078	177551	duże	14,74%
fr	1258	10954	45040	bardzo duże	11,48%
pl	884	6342	1	bardzo duże	13,95%
it	656	6557	86092	bardzo duże	10%
ja	869	6222	76536	małe	13,97%
es	1099	7358	0	??	14,93%
nl	408	2196	21	bardzo duże	18,59%
pt	417	2782	9463	małe	14,99%
ru	735	7807	115655	małe	9,41%
sv	281	1668	0	bardzo duże	16,84%
zh	273	2965	26061	bardzo duże	9,21%
no	167	805	618	bardzo duże	20,75%
ca	168	1277	6342	bardzo duże	13,16%
fi	190	1402	26974	bardzo duże	13,55%
cs	232	1384	2	bardzo duże	16,78%
hu	191	1449	38051	duże	13,18%
tr	117	1843	25003	małe	6,35%
da	142	644	37	bardzo duże	22,03%
ar	85	886	9670	bardzo duże	9,60%
vi	18	105	14368	duże	12,00%
he	104	1147	31323	bardzo duże	9,07%
bg	58	526	2137	bardzo duże	11,03%

Zobacz też

Wywiad z koordynatorem konkursu Wiki Lubi Zabytki, w ramach którego wolontariusze będą fotografować zabytki w Polsce, a następnie zamieszczać je w Wikimedia Commons.

Źródła

Wyciąg z bazy danych przedstawiający liczbę plików ładowanych w latach 2005-2010 – toolserver.org/~bryan/stats

Materiał do tego artykułu przygotował reporter Wikinews.