2011-07-12: Wikimedia to społeczność z intelektualną misją - wywiad z wikipedystą-rezydentem z Archiwów Narodowych USA

Dominic McDevitt-Parks, aktywny wikipedysta i jednocześnie absolwent historii oraz archiwistyki, zgodził się odpowiedzieć na kilka pytań na temat jego nowej roli - wikipedysty-rezydenta (Wikipedian in Residence) w Narodowej Administracji Archiwów Stanów Zjednoczonych.

Wikipedyści-rezydenci są ochotnikami przydzielonymi do instytucji takich jak muzea czy biblioteki, aby uczynić łatwiejszym wykorzystywanie zasobów tych instytucji przy tworzeniu Wikipedii.

Według danych ośrodka Pew Internet, 42% Amerykanów korzysta z Wikipedii jako źródła wiedzy w Internecie. Tworzona przez społeczność internetowa encyklopedia zawiera już ponad 3,5 mln artykułów po angielsku, ma także ponad 250 innych wersji językowych (w tym wersję polską, zawierającą ponad 800 tysięcy haseł - przyp. tłum.). Mając na uwadze ogromny zasięg Wikipedii, Główny Archiwista Stanów Zjednoczonych (stojący na czele Archiwów Narodowych - przyp. tłum.) ogłosił, iż jest "wielkim fanem Wikipedii" i podkreślił konieczność nawiązania przez Archiwa Narodowe współpracy z tym projektem. W marcu 2011 Archiwa rozpoczęły rekrutację na specjalny staż, podczas którego stażysta miałby pracować jako "koordynator społeczności i wzmocnić związki między Archiwami i społecznością wikipedystów poprzez różnorakie działania".

McDevitt-Parks, który określa siebie mianem "maniaka historii, fanatyka słów, nałogowca wiadomości i okazjonalnego pedanta", jest 24-letnim absolwentem historii na Simmons College w Bostonie. Edytuje Wikipedię od ponad siedmiu lat jako "Dominic", pisząc głównie o historii Ameryki Łacińskiej.

Rozpoczął pracę w Archiwach pod koniec maja i od tego czasu podjął już liczne projekty, m.in. załadował do Wikipedii 200 zdjęć wykonanych przez Ansela Adamsa dla National Parks Service (agendy rządu federalnego USA zarządzającej parkami narodowymi - przyp. tłum.). Fotografie te już od chwili swego powstania były zawsze w domenie publicznej, jednak trudno było zdobyć ich wersje w wysokiej rozdzielczości. Badacze chcący uzyskać dostęp do tych materiałów musieli odwiedzić osobiście archiwum w College Park w stanie Maryland.

McDevitt-Parks pracuje także nad konkursem "Dokument dnia" w angielskiej Wikipedii, mającego zachęcić do tworzenia lub rozbudowy artykułów na temat prac eksponowanych na stronie głównej Archiwów jako "Dokument dnia". Pierwszym i jak dotąd jedynym zwycięzcą konkursu został artykuł Desegregation in the United States Marine Corps (Zniesienie segregacji rasowej w piechocie morskiej USA), do którego włączone zostało przechowywane przez Archiwa zdjęcie pierwszego afroamerykańskiego rekruta przyjętego do piechoty morskiej. Według McDevitta-Parksa, przed rozpoczęciem konkursu "kompletna historia zniesienia segregacji w amerykańskiej piechocie morskiej nie była części ekosystemu wiedzy zgromadzonej w Wikipedii. Kwestia ta nie była zupełnie ignorowana, ale informacje na ten temat były porozrzucane w kilku artykułach na pokrewne temat. Nie było natomiast artykułu skupiającego się w całości na tym zagadnieniu".

The "Wikipedian in Residence" position falls within the Archives' social media staff within the Open Government division of Information Services, since the institution's goal is to distribute as much content to the widest audience possible. The internship is 40 hours per week from mid-May to late August.

Stanowisko wikipedysty-rezydenta stanowi część zespołu archiwów ds. mediów społecznościowych, który z kolei należy do działu Otwartego Rządu służb informacyjnych Archiwów. Ma to związek z faktem, iż do zadań tej instytucji należy upowszechnianie posiadanych zasobów wśród możliwie jak najszerszej publiczności. Staż trwa od połowy maja do końca sierpnia i obejmuje pracę przez 40 godzin w tygodniu.

Wikinews: Jak bliskie były związki Archiwów Narodowych z Wikipedią przed rozpoczęciem Twojego stażu?

Dominic McDevitt-Parks: Nie było żadnych oficjalnych związków, chociaż stosunek Archiwów Narodowych do Wikipedii od dawna był wspierający. Na przykład na początku tego roku Archiwa zorganizowały w swojej waszyngtońskiej siedzibie specjalne spotkanie poświęcone dziesięcioleciu Wikipedii. Główny Archiwista USA, David Ferriero, ma niezwykle przyjazny stosunek do Wikipedii, podobnie jak wiele osób spośród personelu Archiwów. Ferriero napisał wkrótce po obchodach dziesięciolecia: "Jako szef agencji rządowej, chciałbym aby nasz personel nauczył się więcej na temat istoty i kultury Wikipedii oraz możliwych sposobów udzielenia je wsparcia". Napisał także list do Fundacji Wikimedia, w którym zaoferował pomoc w organizacji Wikimanii 2012 w Waszyngtonie. Wygląda na to, że nie jest to relacja, która zakończy się tego lata (po zakończeniu stażu).

Dlaczego rozwijanie takich relacji między instytucjami w rodzaju Archiwów Narodowych a Wikipedią jest ważne?

Archiwa i inne podobne instytucje służą zachowaniu naszego dziedzictwa kulturowego, ale nie chodzi tu tylko o przechowywanie go, lecz również o zapewnienie nam dostępu i możliwości korzystania z tych materiałów. W XXI wieku ten dostęp to coś więcej niż tylko organizowanie wystaw czy prowadzenie czytelni, to także obecność cyfrowa i aktywne dostarczanie treści do osób potrzebujących informacji, nawet jeśli nie szukają oni konkretnego dokumentu z zasobów danej instytucji. Wikipedia i jej projekty siostrzane pod wieloma względami idealnie nadają się do tej roli. Najbardziej oczywisty aspekt to widoczność. Nie ma na świecie strony internetowej prowadzonej przez instytucję, która byłaby bardziej popularna wśród szerokich rzesz internautów niż Wikipedia, będąca w pierwszej dziesiątce najwyżej notowanych stron internetowych pod względem generowanego ruchu w sieci. Artykuły na jakikolwiek temat niemal zawsze są w wyszukiwarkach wyżej niż strony instytucji, nawet jeśli tematem jest dokument przechowywany właśnie przez tę instytucję. Mówiąc ogólnie, Wikipedia jest pierwszym i często jedynym miejscem, w którym internauci szukają informacji na temat zagadnień i zasobów, w których specjalizują się takie instytucje. Nie ma więc lepszego sposobu na udostępnienie zasobów, i co równie ważne na uczynienie ich dostrzegalnymi, niż bezpośrednie umieszczenie ich w Wikipedii. Zasięg Wikipedii oznacza także, iż prace na rzecz poprawy jej jakości mają większy skutek niż wiele inicjatyw edukacyjnych czy popularyzatorskich.

Ale rola projektów Wikimediów nie kończy się na docieraniu do ludzi. Tu nie chodzi tylko o bazę treści, taką jak YouTube, Flickr, Facebook, Twitter czy blogi. Wikimedia to społeczność z intelektualną misją. Ta społeczność nie tylko ułatwi znalezienie treści, ale doda do nich nową jakość. Napisze artykuły encyklopedyczne związane z zasobami instytucji kulturalnej lub na tematy, dla których te zasoby są cennym źródłem wiedzy lub ilustracją. Wikipedyści organizują, kategoryzują, a czasem nawet cyfrowo restaurują zdjęcia, przepisują i poddają korekcie źródła pisane. Robią to dla osobistej satysfakcji, niemal zawsze bez wiedzy i współpracy stosownych instytucji kulturalnych. Tysiące wikipedystów jest już zaangażowanych w swoje małe, osobiste projekciki, dla których materiały lub doświadczenie instytucji będą pomocne. Obie strony są zainteresowane dodaniem do swojej pracy wartości poprzez wzajemne partnerstwo.

Finally, Wikimedia is unique among the major online fora and hosts for cultural content in that it shares cultural institutions' commitment to open access and public education. Wikipedia is a non-profit, and creating free public knowledge is its sole purpose. All original content is released under a free copyright license so that it can be widely disseminated without permission or fee. In fact, its commitment to freedom of information is so strong that it often cannot even accept works from some cultural institutions which restrict their use in some way (such as by disallowing derivative works or requiring non-commercial use), and making institutions truly free and compatible with Wikipedia is one of the jobs of Wikipedans in Residence. Wikipedia is not just a venue for presenting our cultural heritage, it is an active ally for all institutions that seek to do so.

No i wreszcie, Wikimedia są wyjątkowe wśród głównych stron internetowych zajmujących się treściami kultury, ponieważ podzielają zaangażowanie instytucji kulturalnych na rzecz otwartego dostępu i edukacji publicznej. Wikipedia jest projektem non-profit i jej jedynym celem jest tworzenie bezpłatnej, dostępnej publicznie wiedzy. Wszystkie treści tworzone specjalnie dla Wikimediów są publikowane na wolnych licencjach, dzięki czemu mogą być szeroko rozpowszechniane bez pozwoleń i opłat. W gruncie rzeczy to zaangażowanie na rzecz wolności informacji jest tak silne, iż często Wikimedia nie mogą zaakceptować prac nawet części instytucji kulturalnych, które w jakiś sposób ograniczają użycie tych zasobów (np. wykluczając tworzenie dzieł pochodnych lub użytek komercyjny). Uczynienie instytucji naprawdę wolnymi i kompatybilnymi z Wikipedią jest zresztą jednym z zadań wikipedystów-rezydentów. Wikipedia jest nie tylko witryną do prezentowania naszego dziedzictwa kulturalnego, jest też aktywnym sojusznikiem wszystkich instytucji, które chcą to robić.